Lekcja 9

Temat: Konserwacja komputera i systemu

Sprzęt komputerowy – materialna część komputera. Ogólnie hardware'em nazywa się sprzęt komputerowy jako taki i odróżnia się go od software'u – czyli oprogramowania.

Podział ten jest nieostry, gdyż współcześnie wiele elementów sprzętu komputerowego posiada "wszyte" weń na stałe oprogramowanie, stanowiące jego integralną część, bez którego elementy te nie mogłyby funkcjonować. Np. większość drukarek komputerowych posiada w swojej pamięci zestaw komend, przy pomocy których realizuje proces drukowania i których odpowiednik znajduje się w pamięci komputera stanowiąc programowy sterownik tego urządzenia. Wiele urządzeń – typu karty graficzne, płyty główne posiada własne oprogramowanie nazywane BIOS-em. W stosunku do oprogramowania niektórych urządzeń używa się słowa firmware.

Sprzętem komputerowym jest np.:

• procesor
• płyta główna
• pamięć komputerowa
• urządzenia peryferyjne
• drukarka
• skaner
• modem
• kamera internetowa

Oprogramowanie – całość informacji w postaci zestawu instrukcji, zaimplementowanych interfejsów i zintegrowanych danych przeznaczonych dla komputera do realizacji wyznaczonych celów. Celem oprogramowania jest przetwarzanie danych w określonym przez twórcę zakresie. Oprogramowanie to dział informatyki. Oprogramowanie jest synonimem terminów program komputerowy oraz aplikacja, przy czym stosuje się go zazwyczaj do określania większych programów oraz ich zbiorów.

Oprogramowanie tworzą programiści w procesie programowania. Oprogramowanie jako przejaw twórczości jest chronione prawem autorskim, twórcy zezwalają na korzystanie z niego na warunkach określanych w licencji.

Oprogramowanie pisane jest zazwyczaj przy użyciu różnych języków programowania z wykorzystaniem algorytmów. Programy przekształcające oprogramowanie z postaci źródłowej na binarną to kompilatory.

Oprogramowanie dzieli się ze względu na przeznaczenie:

• oprogramowanie systemowe – realizujące funkcje konieczne dla działania systemu komputerowego,
• oprogramowanie do tworzenia oprogramowania,
• biblioteki programistyczne – oprogramowanie do wykorzystania przez inne programy,
• oprogramowanie użytkowe – mające bezpośredni kontakt z użytkownikiem i realizujące usługi dla tego użytkownika za pomocą aplikacji, z technicznego punktu widzenia jest to oprogramowanie korzystające z usług m.in. systemu operacyjnego, a szerzej – oprogramowania systemowego.

Plik to uporządkowany zbiór danych o skończonej długości, posiadający szereg atrybutów i stanowiący dla użytkownika systemu operacyjnego całość. Nazwa pliku nie jest częścią tego pliku, lecz jest przechowywana w systemie plików.

Pliki dzieli się na:

• Katalogi
• Dowiązania symboliczne
• Kolejki FIFO
• Pliki wykonywalne

Atrybuty plików w systemie Windows:

• Tylko do odczytu – chroni pliki przed zmianą, usunięciem czy przeniesieniem;
• Ukryty – ukrywa pliki w widoku katalogu je zawierającym;
• Systemowy – przydzielony dla plików wykorzystywanych przez system operacyjny i należących do tego systemu;
• Archiwalny – atrybut pliku archiwalnego (określa czy dany plik został zmodyfikowany od momentu jego ostatniej archiwizacji, zazwyczaj jest nadawany każdemu plikowi zaraz po jego utworzeniu lub zmodyfikowaniu);
• Katalog – oznacza, że plik jest katalogiem
• Volume – oznacza, że jest to tylko etykieta wolumenu

Partycja – logiczny, wydzielony obszar dysku twardego, który może być sformatowany przez system operacyjny w odpowiednim systemie plików. Niekiedy określenie partycja odnosi się do wydzielonego zasobu innego niż dysk twardy, np. partycja jako wydzielony logiczny komputer (PR/SM) lub partycjonowanie przełączników Fiber Channel lub ESCON Director.

Klaster dyskowy - w systemie plików podstawowa jednostka przechowywania danych, składająca się z jednego lub kilku sektorów nośnika danych. Obszar jednego klastra można wypełnić danymi należącymi tylko do jednego pliku.

Klastrom nadaje się kolejne numery, które system plików używa do określania położenia danego klastra na nośniku danych. Maksymalną liczbę klastrów określa stosowany system plików, a jej iloczyn z wielkością klastra określa maksymalną wielkość partycji.

Formatowanie dysku jest procesem przygotowania dysku twardego, partycji lub innego nośnika danych do zapisu danych.

Formatowanie partycji jest utworzeniem systemu plików lub wykasowaniem znaczników plików (formatowanie szybkie). Formatowanie nie usuwa danych. Usuwa jedynie znaczniki danych, nie usuwając samych danych. Istnieje wiele narzędzi służących do przeprowadzania tej operacji.

Wirus komputerowy – program komputerowy, posiadający zdolność replikacji, tak jak prawdziwy wirus, stąd jego nazwa. Wirus do swojego działania potrzebuje i wykorzystuje system operacyjny, aplikacje oraz zachowanie użytkownika komputera.

Wirusa komputerowego zalicza się do złośliwego oprogramowania.

Do zwalczania i zabezpieczania się przed wirusami komputerowymi stosuje się programy antywirusowe oraz szczepionki antywirusowe.

Wirusy komputerowe najczęściej klasyfikuje się ze względu na infekowany obiekt:

Wirusy dyskowe:

• infekujące sektory startowe dyskietek,
• infekujące początkowe sektory dysków twardych.

Wirusy plikowe:

• lokujące się na końcu pliku
• nadpisujące, lokują się na początku pliku, zwykle nieodwracalnie go niszczą
• nagłówkowe, wirusy te nie przekraczają rozmiaru jednego sektora (512 bajtów)
• wykorzystujące niezapisaną część ostatniej jednostki alokacji pliku
• lokujące się w pliku w miejscach gdzie jest niewykorzystany obszar pliku
• lokujące się w dowolnym miejscu pliku

Wirusy skryptowe:

• wsadowe, infekują pliki wsadowe np. typu.bat,.vbs,
• powłokowe, infekują pliki zawierające skrypty języka skryptowego powłoki systemowej np. dla linuxowego basha,
• makrowe, infekują pliki makropoleceń np. procesora tekstu czy arkusza kalkulacyjnego.
• lokacyjne, infekuje daną lokację lub plik.