Lekcja 8

Temat: Budowa i działanie komputera

Czym jest komputer?

Komputer jest elektronicznym urządzeniem, które służy do przetwarzanie przeróżnych informacji, które można zapisać w formie ciągu cyfr lub sygnału ciągłego. Komputer różni się od innym maszyn liczących, tym, że posiada zdolności programowania. Programowanie polega na wprowadzeniu do pamięci komputera listy instrukcji, które mogą być wykonane w innym czasie. Komputer ponadto składa się z trzech podstawowych elementów. Są to: procesor, pamięć RAM oraz urządzenia wejścia i wyjścia. Procesor jest takim, urządzeniem cyfrowym sekwencyjnym, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je oraz wykonuje jako rozkazy. Procesor wykonuje ciąg prostych operacji, które są wybrana ze zbioru operacji podstawowych określonych przez producenta procesora jako lista rozkazów procesora. Lista rozkazów procesora stanowi zestaw podstawowych instrukcji, które dany procesor potrafi wykonać. Producenci procesorów podają dokładne informacje, które dotyczą każdego z rozkazów. Są to: działania, które dana instrukcja wykonuje, czyli co dokładnie robi, czyli algorytm, jak wpływa na stan procesora, czyli zawartość rejestrów oraz modyfikacja rejestru flag, jak również jakie może spowodować błędy, sposób kodowania rozkazu, to znaczy jego binarna postać rozpoznawana przez układ elektroniczny oraz proponowane mnemoniki, które są udostępniane przez asemblery. Procesor, jeśli chodzi o budowę wewnętrzną złożony jest z wielu elementów.

Budowa komputera

                              Urządzenia wejściowe            Jednostka centralna             Urządzenia wyjściowe

Podstawowe komponenty komputera osobistego i skrócona zasada ich działania:

1. Monitor- ogólna nazwa jednego z urządzeń wyjścia do bezpośredniej komunikacji operatora z komputerem. Zadaniem monitora jest natychmiastowa wizualizacja wyników pracy komputera.Obecnie używane monitory to ekrany komputerowe, obsługiwane przez komputer zwykle za pośrednictwem karty graficznej.Od około 2005 roku rynek zdominowały monitory LCD. W najtańszych modelach sygnał jest nadal przesyłany analogowo przez złącze D-Sub. Bardziej bogato wyposażone modele posiadają gniazda cyfrowe, takie jak DVI, HDMI, DisplayPort, pozwalające uzyskać znacznie lepszą jakość obrazu i wyższe rozdzielczości

2. Płyta główna (EPU)- Płyta główna (ang. motherboard, mainboard) – obwód drukowany urządzenia elektronicznego, na którym montuje się najważniejsze elementy, umożliwiając komunikację wszystkim pozostałym komponentom i modułom.

3. Procesor (CPU)- urządzenie cyfrowe sekwencyjne, które pobiera dane z pamięci, interpretuje je i wykonuje jako rozkazy. Wykonuje on ciąg prostych operacji (rozkazów) wybranych ze zbioru operacji podstawowych określonych zazwyczaj przez producenta procesora jako lista rozkazów procesora.

4. Pamięć operacyjna (RAM)- podstawowy rodzaj pamięci cyfrowej. Choć nazwa sugeruje, że oznacza to każdą pamięć o bezpośrednim dostępie do dowolnej komórki pamięci (w przeciwieństwie do pamięci o dostępie sekwencyjnym, np. rejestrów przesuwających), nazwa ta ze względów historycznych oznacza tylko te rodzaje pamięci o bezpośrednim dostępie, w których możliwy jest wielokrotny zapis, a wyklucza pamięci ROM (tylko do odczytu), pomimo iż w ich przypadku również występuje swobodny dostęp do zawartości.

5. Karta rozszerzenia -element składowy jednostki systemowej komputera. Występuje w postaci płytki drukowanej (karty)montowanej w złączu płyty głównej. Karta rozszerzeń to jeden z podtypów kontrolera.

a) Karta graficzna (GPU)- karta rozszerzeń komputera odpowiedzialna za renderowanie grafiki i jej konwersję na sygnał zrozumiały dla wyświetlacza.

b) Karta dźwiękowa- komputerowa karta rozszerzeń, umożliwiająca rejestrację, przetwarzanie i odtwarzanie dźwięku. Poprawnym jest też równie często stosowany termin karta muzyczna.

c) Karta sieciowa- urządzenie odpowiedzialne za wysyłanie i odbieranie danych w sieciach LAN. Każdy komputer, który ma korzystać z dobrodziejstw sieci, powinien być wyposażony w taką kartę. Każda karta jest przystosowana tylko do jednego typu sieci (np. Ethernet) i posiada niepowtarzalny numer, który identyfikuje zawierający ją komputer.

6. Zasilacz- urządzenie, które służy do przetwarzania napięcia zmiennego dostarczanego z sieci energetycznej (100-127V w Ameryce Północnej, części Ameryki Południowej, Japonii i Tajwanie, 220-240V w pozostałej części świata) na niskie napięcia stałe, niezbędne do pracy pozostałych komponentów komputera. Niektóre zasilacze posiadają przełącznik zmieniający napięcie wejściowe pomiędzy 230V i 115V, inne automatycznie dopasowują się do dowolnego napięcia z tego zakresu.

7. Napęd optyczny- urządzenie, które za pomocą wiązki lasera odczytuje lub zapisuje dane na tzw. nośnikach optycznych

8. Dysk twardy (HDD)- rodzaj pamięci masowej, wykorzystujący nośnik magnetyczny do przechowywania danych. Nazwa "dysk twardy" wynika z zastosowania twardego materiału jako podłoża dla właściwego nośnika, w odróżnieniu od dyskietek ((ang.) floppy disk, czyli miękki dysk), w których nośnik magnetyczny naniesiono na podłoże elastyczne.

9. Mysz- urządzenie wskazujące używane podczas pracy z interfejsem graficznym systemu komputerowego.

10. Klawiatura- uporządkowany zestaw klawiszy służący do ręcznego sterowania urządzeniem lub ręcznego wprowadzania danych. W zależności od spełnianej funkcji klawiatura zawiera różnego rodzaju klawisze – alfabetyczne, cyfrowe, znaków specjalnych, funkcji specjalnych, o znaczeniu definiowanym przez użytkownika.

Lekcja 7

Temat: Usługi z literką 'e'. Na straży prawa

Czym są e-usługi?

Są to usługi świadczone drogą elektroniczną przez sieć telekomunikacyjną, a w tym sieć komputerową, np. Internet, z wykorzystaniem technologii informacyjnej, których świadczenie jest zautomatyzowane i które wymagają niewielkiego udziału człowieka.

Istnieje wiele rodzajów e-usług, takich jak:

• e-finanse, bankowość internetowa 
  
• e-handel, transakcje, dokonywane poprzez sieć
• e-mail, poczta internetowa
• e-nauka, przyswajanie wiedzy z pomocą internetu
• e-radio, radio internetowe
• e-book, książki w formie elektronicznej, do czytania na urządzeniach elektronicznych
• e-praca, praca wykonywana w dowolnej odległości od miejsca zatrudnienia przy pomocy internetu

E-usługi są coraz bardziej popularne i stale się rozwijają, coraz więcej osób zaczyna z nich korzystać ponieważ ułatwiają korzystanie z usług publicznych a także oszczędzają czas.

Prawo autorskie 

zajmuje się ochroną twórczych produktów naszego intelektu, takich jak utwory muzyczne, programy komputerowe, utwory plastyczne, literackie itp. Jest to pojęcie prawnicze  określa ogół praw które przysługują autorowi dzieła oraz przepisy regulujące kwestie dotyczące użytkowania i czerpania korzyści z dzieła przez autora. 

Istnieją dwa podstawowe rodzaje prawa autorskiego: 

• Autorskie prawa osobiste- zespół uprawnień, jakie przysługują twórcy utworu. Autorskie prawa osobiste chronią „intelektualny” związek twórcy z jego dziełem. Jest to rodzaj szczególnej więzi niezbywalnej i nie podlegającej zrzeczeniu się, łączącej twórcę z jego utworem.
• Autorskie prawa majątkowe – zespół uprawnień, jakie przysługują twórcy utworu, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii ekonomicznych tych uprawnień.Najistotniejszą częścią autorskich praw majątkowych jest tzw. prawo do korzystania i rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji (tzw. monopol autorski).

LICENCJA

 Licencja określa na jakiej zasadzie programu można używać, czy należy za niego zapłacić, czy dozwolone jest jego kopiowanie i czy można go instalować na wielu komputerach itp.

Rozróżniamy następujące rodzaje licencji:

• licencje niewyłączne, w których udzielający licencji może zezwolić na korzystanie z utworu wielu osobom równocześnie, które nie muszą mieć formy pisemnej,
• licencje wyłączne, spotykane głównie w przypadku znacznych kontraktów np. na wykonanie systemów bankowych itp., w tym przypadku zwykle umowa licencyjna wynika z umowy o dzieło, na podstawie której firma wykonująca oprogramowanie wykonuje zamówioną aplikację, umowa taka wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności,
• sublicencja, w której licencjobiorca może udzielić dalszej licencji, pod warunkiem wszakże takiego upoważnienia w jego umowie licencyjnej.

Popularne licencje na programy to np.:

• Licencja na program komercyjny (pełna wersja programu) – program objęty taka licencją nie ma żadnych ograniczeń jeśli chodzi o jego działanie, jest pełnopłatny i wszelkie próby kopiowania, rozpowszechniania są niezgodne z prawem. Objęty jest całkowitym prawem autorskim.
• Shareware – programy tego typu to programy płatne, jednak rozprowadzane przez producenta są za darmo i można z nich korzystać przez pewien określony czas nie ponosząc żadnych opłat. Po wygaśnięciu terminu dozwolonego darmowego użytkowania program musi zostać odinstalowany, gdyż korzystnie z niego będzie niezgodne z prawem. Jeśli chcemy go nadal używać, musimy go kupić.
• Adware – to licencja obejmująca programy, które mogą być wykorzystywane za darmo w zamian za dołączanie i wyświetlanie w nich reklamy, lub można za nie uiścić opłatę i korzystać z programu bez dołączanych reklam.
• Freeware – licencja umożliwiająca darmowe rozpowszechnianie aplikacji bez ujawniania kodów źródłowych. Prawa autorskie twórcy zostają zachowane. Programu nie można w żaden sposób zmieniać. Najczęściej program można wykorzystywać tylko na swój użytek i zabronione jest rozpowszechnianie programu w celach komercyjnych.
• GNU GPL (General Public License) – jedna z licencji wolnego oprogramowania, zezwalająca na uruchamianie programu w dowolnym celu, analizowanie jego działania i dostosowywania do swoich potrzeb, kopiowania oraz udoskonalania i wprowadzania swoich poprawek. Użytkownik programu objętego taką licencja ma dostęp do jego kodów źródłowych.
• Trial – rodzaj licencji na programy komputerowe polegający na tym, że można go używać przez z góry ustalony czas (od 7 do 90 dni). Programy na tej licencji są w pełni funkcjonalne. Po upływie ustalonego czasu, jedyną rzeczą, na którą pozwoli program to rejestracja albo usunięcie z dysku twardego. Zazwyczaj wersje próbne rozprowadzane są na tej licencji. 
• Demo – program po zainstalowaniu nie ma żadnych ograniczeń czasowych, ale za to część jego funkcji jest nieaktywna, co pomniejsza jego wartość dla użytkownika, ale daje ogólny pogląd o jego możliwościach. Po zakupie kodu aktywującego program staje się w pełni funkcjonalny
• Postcardware (lub Cardware) - rodzaj licencji oprogramowania wywodzący się od Freeware i Shareware. Używany przez autorów, którzy udostępniają swoje programy za darmo: w zamian za to oczekują, że użytkownik przyśle im kartkę pocztową (najczęściej z miejscowości, w której mieszka). Wymóg ten bywa mniej lub bardziej kategoryczny w zależności od konkretnej licencji.